10 Οκτωβρίου 1995 – Ντόνετσκ. Μια βομβιστική επίθεση στο γήπεδο της Σαχτάρ Ντόνετσκ στοιχίζει τη ζωή στον τότε πρόεδρο του συλλόγου, Ακχάτ Μπραγκίν, και έξι φρουρούς του. Το γεγονός σηματοδοτεί όχι μόνο το τέλος μιας εποχής, αλλά και την απαρχή μιας νέας: εκείνης του Ρινάτ Αχμέτοφ. Του ανθρώπου που σταδιακά θα γίνει ο ισχυρότερος επιχειρηματίας της χώρας και αρχιτέκτονας της νέας Σαχτάρ.
Παρά τις φήμες που τον θέλουν συνδεδεμένο με τη δολοφονία του προκατόχου του, ο Αχμέτοφ ποτέ δεν κατηγορήθηκε επίσημα. Όμως η σκιά των υπονοιών θα τον συνοδεύει για δεκαετίες.
Από τα υπόγεια του Ντόνετσκ στην κορυφή της Ουκρανίας
Γεννημένος το 1966, σε οικογένεια ανθρακωρύχων, μεγάλωσε στη φτώχεια. Από μικρός ξεχώρισε για την ευστροφία και την αποφασιστικότητά του. Απέφυγε τη ζωή στα ορυχεία, στράφηκε σε τυχερά παιχνίδια, σπούδασε οικονομικά και ξεκίνησε τις πρώτες επιχειρηματικές του κινήσεις με… κρεοπωλεία και αίθουσες τζόγου.
Σύντομα επεκτάθηκε: τράπεζες, ασφαλιστικές, μέσα ενημέρωσης, ξενοδοχεία και –κυρίως– η System Capital Management, ο κολοσσός μέσω του οποίου απέκτησε τον έλεγχο των βιομηχανικών περιοχών στο Ντονμπάς. Μέσα σε λίγα χρόνια, με 320.000 υπαλλήλους και αμέτρητες δομές κάτω από τον έλεγχό του, έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος στην Ουκρανία.
Ολιγάρχης με… προφίλ ηγέτη και σκιές εγκληματικής δραστηριότητας
Το 1999, σε αναφορά του υπουργείου Εσωτερικών, ο Αχμέτοφ περιγραφόταν ως επικεφαλής εγκληματικού συνδικάτου, με κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος και οικονομικές απάτες. Ωστόσο, η πορεία του δεν ανακόπηκε ποτέ.
Αξίζει να διαβάσεις
Ανάμεσα στο Κίεβο και τη Μόσχα, διατήρησε εμπορικές σχέσεις ακόμη και μετά την έναρξη των συγκρούσεων στο Ντονμπάς, το 2014. Όταν το Κίεβο επέβαλε αποκλεισμό στις αυτονομιστικές περιοχές, οι επιχειρήσεις του “εθνικοποιήθηκαν” και μεταφέρθηκαν σε εταιρεία που εδρεύει σε αποσχισθείσα περιοχή της Γεωργίας.
Το 2021, ο πρόεδρος Ζελένσκι τον κατηγόρησε –χωρίς αποδείξεις– ότι κάποιοι ήθελαν να τον εμπλέξουν σε πραξικόπημα. Ο Αχμέτοφ αντέδρασε έντονα, δηλώνοντας την προσήλωσή του σε μια ανεξάρτητη, ενιαία Ουκρανία.
Η Σαχτάρ: Από την αφάνεια στην ευρωπαϊκή ελίτ
Όταν ο Αχμέτοφ ανέλαβε τη Σαχτάρ, η ομάδα είχε ελάχιστους τίτλους. Μέχρι σήμερα, μετράει 13 πρωταθλήματα, 13 Κύπελλα και –το σημαντικότερο– το UEFA Cup του 2009. Με επενδύσεις σε scouting, κυρίως στη Βραζιλία, και με τον Μιρτσέα Λουτσέσκου στο τιμόνι από το 2004, η ομάδα μεταμορφώθηκε αγωνιστικά.
Αξίζει να διαβάσεις
Η κατασκευή της εντυπωσιακής Donbass Arena (κόστος 400 εκατ. ευρώ) αποτέλεσε σημείο καμπής. Το γήπεδο-σύμβολο της περιοχής ενίσχυσε το αφήγημα της τοπικής ταυτότητας και ισχύος απέναντι στο Κίεβο.
Με την έναρξη του πολέμου, η Σαχτάρ βρέθηκε “ξεριζωμένη”, όμως επιβίωσε. Μετακινήθηκε από πόλη σε πόλη, αλλά συνέχισε να συμμετέχει στο Champions League, να στηρίζει ανθρωπιστικά τις πληγείσες περιοχές και να προσφέρει στην Ουκρανία διεθνές κύρος.
Το “προϊόν” Σαχτάρ και η διεθνής αναγνώριση
Ο Αχμέτοφ επένδυσε σε ανθρώπους με διεθνή εμπειρία, όπως ο Άγγλος Τζο Πάλμερ και ο Ολλανδός Πάτρικ φαν Λέουβεν. Δημιουργήθηκαν ακαδημίες, εξειδικευμένα κανάλια επικοινωνίας και ένα νέο λογότυπο που συνδύαζε την ουκρανική και την τοπική πολιτισμική ταυτότητα.
Ακόμη και η πώληση του Μιχάιλο Μούντρικ στην Τσέλσι το 2022 δεν ήταν μόνο ποδοσφαιρική επιτυχία: 25 εκατομμύρια δολάρια από τη μεταγραφή επενδύθηκαν σε στρατιωτικά και φιλανθρωπικά προγράμματα για την Ουκρανία. Ο ίδιος δήλωνε τότε:
«Η Ουκρανία δεν θα ηττηθεί. Και η Σαχτάρ είναι εδώ για να το αποδείξει».
Επίλογος: Ένας άνθρωπος, πολλές ταυτότητες
Ο Ρινάτ Αχμέτοφ είναι ταυτόχρονα επιχειρηματίας, ποδοσφαιρικός παράγοντας, φιλάνθρωπος, μα και πρόσωπο που έχει βρεθεί στο στόχαστρο σοβαρών καταγγελιών. Τριάντα χρόνια μετά την τραγική μέρα του 1995, συνεχίζει να κινεί τα νήματα στην Ουκρανία – άλλοτε στο φως, άλλοτε στη σκιά.
