Ο Παναθηναϊκός στη Σαμψούντα: Μια αναμέτρηση με το βάρος της Ιστορίας

Η ιστορική αναμέτρηση στη Σαμψούντα και η βαριά σκιά της Γενοκτονίας των Ποντίων.

Μια αναμέτρηση που ξεπερνά τα όρια του ποδοσφαίρου

Η προσεχής αναμέτρηση Σαμσουνσπόρ – Παναθηναϊκός για τη φάση των play–offs του Europa League δεν αποτελεί απλώς ένα ποδοσφαιρικό γεγονός. Η μοίρα το έφερε έτσι ώστε η πρώτη ελληνική ομάδα που θα αγωνιστεί στη Σαμψούντα να είναι ο Παναθηναϊκός – σε μια πόλη ταυτισμένη με τις πιο σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας του Ελληνισμού.

Γιατί η Σαμψούντα δεν είναι μια απλή γεωγραφική τοποθεσία. Είναι το μέρος όπου ξεκίνησε, το 1919, η γενοκτονία των Ποντίων, με θύματα περισσότερους από 350.000 Έλληνες από το 1914 έως το 1923.

Η αρχή της τραγωδίας

Στις 19 Μαΐου 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα και έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης του ποντιακού ελληνισμού. Οι διώξεις, οι εκτοπισμοί, οι πορείες θανάτου, οι απαγχονισμοί και τα τάγματα εργασίας οδήγησαν στον ξεριζωμό ενός λαού που για αιώνες έζησε και μεγαλούργησε στον Εύξεινο Πόντο.

🔹 Στην Αμισό (παλαιά ονομασία της Σαμψούντας) ζούσαν περίπου 20.000 Έλληνες πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
🔹 Είχαν σχολεία, εφημερίδες, πολιτιστικούς συλλόγους και μια ακμάζουσα οικονομία, κυρίως μέσω του καπνεμπορίου.
🔹 Το 60% της παραγωγής καπνού ανήκε σε Έλληνες εμπόρους, μετατρέποντας την πόλη σε οικονομικό κέντρο της Ανατολής.

Η καταστροφή όμως ήταν ολοκληρωτική: χωριά κάηκαν, εκκλησίες και σχολεία καταστράφηκαν, ακόμη και το ελληνικό νεκροταφείο οργώθηκε και μετατράπηκε σε καπνοφυτεία.

Η μνήμη που επιμένει

Η γενοκτονία των Ποντίων αναγνωρίζεται σήμερα διεθνώς ως ένα από τα μεγάλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ο ίδιος ο όρος genocide διατυπώθηκε από τον Πολωνό νομικό Ράφαελ Λέμκιν, ο οποίος χρησιμοποίησε ως υπόδειγμα, μεταξύ άλλων, και την περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου.

Στην Ελλάδα, η 19η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης. Όμως η μνήμη δεν πρέπει να είναι μια τυπική επέτειος· πρέπει να είναι ζώσα Ιστορία, για να μη χαθεί μέσα στη λήθη.

Από τη Σαμψούντα στη Νέα Σαμψούντα

Μετά την Καταστροφή του 1922, πολλοί πρόσφυγες από τη Σαμψούντα εγκαταστάθηκαν στην Πρέβεζα, όπου ίδρυσαν τη Νέα Σαμψούντα. Εκεί κράτησαν ζωντανές τις παραδόσεις, τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά τους, με πιο χαρακτηριστικές τις αβγομαχίες του Πάσχα.

Η Νέα Σαμψούντα παραμένει μέχρι σήμερα ένας τόπος-φορέας μνήμης, που υπενθυμίζει ότι η ταυτότητα και η Ιστορία δεν χάνονται όσο υπάρχουν άνθρωποι που τις κουβαλούν.

Το ποδόσφαιρο ως γέφυρα, όχι ως λήθη

Το ταξίδι του Παναθηναϊκού στη Σαμψούντα δεν μπορεί να ιδωθεί αποκομμένο από αυτό το ιστορικό βάρος. Γιατί, πέρα από το ποδόσφαιρο, κάθε ελληνικό βήμα στον Πόντο αποτελεί και μια συμβολική πράξη μνήμης.

Οι Έλληνες δεν χρειάζονται φανατισμό, αλλά γνώση και ιστορική συνείδηση. Γιατί ένας λαός χωρίς μνήμη είναι λαός χωρίς μέλλον.

Ο Παναθηναϊκός, 106 χρόνια μετά την έναρξη της γενοκτονίας, θα αγωνιστεί στον ίδιο τόπο. Και η παρουσία του εκεί, πέρα από το αγωνιστικό αποτέλεσμα, υπενθυμίζει πως το χρέος μας απέναντι στους προγόνους είναι ένα:
Να μη λησμονήσουμε ποτέ.

Infobox: Σαμψούντα σήμερα

• Πληθυσμός: 1.356.079 κάτοικοι
• Διοικητική διαίρεση: 17 συνοικίες και 1.247 γειτονιές
• Σημαντική οικονομική δραστηριότητα: καπνοκαλλιέργεια και εμπόριο
• Αρχική ίδρυση: 562 π.Χ. από Ίωνες της Φώκαιας (ως Αμισός)

Η Ιστορία της Σαμψούντας με μια ματιά

• 562 π.Χ. → Ίδρυση της Αμισού από Ίωνες της Φώκαιας.
• 47 π.Χ. → Ένταξη στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
• 1389 → Κατάληψη από τους Οθωμανούς.
• 19 Μαΐου 1919 → Απόβαση Κεμάλ στη Σαμψούντα, έναρξη της Γενοκτονίας των Ποντίων.
• 1922 → Ολοκληρωτικός ξεριζωμός του ελληνικού στοιχείου.
• Σήμερα → Σαμψούντα: πρωτεύουσα της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας στην Τουρκία, με πάνω από 1,3 εκατ. κατοίκους.