Σόκρατες: Ο γιατρός – «φιλόσοφος» του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου

Στη σκιά της Βραζιλίας των γηπέδων και των πολιτικών αναταράξεων, υπήρξε ένας άνδρας που συνδύαζε δύο φαινομενικά ασυμβίβαστους κόσμους: την ιατρική και το ποδόσφαιρο.

Ψηλός, κομψός και με μαύρη κορδέλα στα μαλλιά, ο Σόκρατες δεν ήταν απλώς ένας μεσοεπιθετικός· ήταν η προσωποποίηση της δημιουργικότητας, της ηγετικής φυσιογνωμίας και της ελευθερίας του πνεύματος.

Κάθε του πάσα, κάθε σουτ και κάθε κίνησή του στο γήπεδο ήταν γεμάτη φαντασία, ενώ η ίδια η ζωή του μαρτυρούσε την έντονη αγάπη για την γνώση, τη δικαιοσύνη και την κοινωνική ευαισθησία.

Αυτός ήταν ο άνθρωπος που δεν περιοριζόταν σε ταμπέλες· ο «Ντουτόρ Σόκρατες» υπήρξε ήρωας μέσα και έξω από το γήπεδο, ένας ποδοσφαιρικός φιλόσοφος που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία του αθλήματος και στις καρδιές των ανθρώπων.

Ο Σόκρατες ήταν ένας από τους πιο χαρισματικούς και ευφυείς μεσοεπιθετικούς που ανέδειξε ποτέ το ποδόσφαιρο.

Παράλληλα με την ποδοσφαιρική του πορεία, υπήρξε και γιατρός, κάτι που του χάρισε το γνωστό προσωνύμιο «Ντουτόρ Σόκρατες» (Dr. Socrates). Ήταν επίσης γνωστός ως «Χρυσή Φτέρνα», για τις απίστευτες πάσες με το πίσω μέρος του ποδιού, αλλά και «Μαγκράο», λόγω του λεπτού σωματότυπού του.

Ο πλήρης του ονοματεπώνυμο ήταν Socrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira και γεννήθηκε στο Μπέλεμ στις 19 Φεβρουαρίου 1954. Ο πατέρας του, λάτρης των κλασικών ελληνικών κειμένων, διάβαζε την Πολιτεία του Πλάτωνα όταν γεννήθηκε ο Σόκρατες και έτσι αποφάσισε να δώσει στον γιο του το όνομα του σπουδαίου φιλοσόφου. Ανάλογη έμπνευση είχαν και τα ονόματα των αδελφών του: Σωσθένης και Σοφοκλής.

Τα πρώτα χρόνια – Ποδόσφαιρο και ιατρική μαζί

Σε ηλικία δώδεκα ετών, όταν η οικογένειά του μετακόμισε στο Ριμπεϊράο Πρέτο του Σάο Πάολο, άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο στις αλάνες του σχολείου. Πολύ σύντομα εντάχθηκε στις ακαδημίες της Μποταφόγκο, με την οποία έγινε επαγγελματίας το 1974.
Έναν χρόνο νωρίτερα είχε πετύχει έναν ακόμη στόχο του: την εισαγωγή του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο.

Η Κορίνθιανς και το κίνημα της «Κορινθιακής Δημοκρατίας»

Το 1978 μεταγράφηκε στην Κορίνθιανς, μια ομάδα που ταίριαζε απόλυτα στο πολιτικό και κοινωνικό του στίγμα. Ο σύλλογος εκείνη την εποχή εφάρμοζε την πρωτοποριακή Κορινθιακή Δημοκρατία, ένα αυτοδιαχειριζόμενο μοντέλο στο οποίο οι ποδοσφαιριστές συμμετείχαν στις αποφάσεις για τα αγωνιστικά και διοικητικά ζητήματα.

Ήταν μια πράξη αντίστασης στις σκοτεινές μέρες της στρατιωτικής δικτατορίας στη Βραζιλία, και ο Σόκρατες βρέθηκε στην πρώτη γραμμή. Τα πρότυπά του δεν ήταν ποδοσφαιριστές, αλλά μορφές όπως ο Τσε Γκεβάρα, ο Φιντέλ Κάστρο και ο Τζον Λένον.

Ευρωπαϊκή εμπειρία και επιστροφή στη Βραζιλία

Το 1984 ταξίδεψε στην Ευρώπη για λογαριασμό της Φιορεντίνα, όμως δεν κατάφερε να προσαρμοστεί και επέστρεψε γρήγορα στη Βραζιλία. Αγωνίστηκε στη Φλαμένγκο (1986–1987) με την οποία κατέκτησε ένα πρωτάθλημα, στη Σάντος (1988–1989) και έκλεισε την καριέρα του στην ομάδα που τον ανέδειξε, τη Μποταφόγκο.

Το 2004 έκανε μια ρομαντική επιστροφή στο ποδόσφαιρο, αγωνιζόμενος για ένα μήνα ως παίκτης–προπονητής στην αγγλική Garforth Town.

Κατακτήσεις και διεθνής καριέρα

Σε συλλογικό επίπεδο, κατέκτησε:

• 1 πρωτάθλημα Βραζιλίας (1987 με Φλαμένγκο),
• 3 πρωταθλήματα Παουλίστα (1979, 1982, 1984),
• 1 πρωτάθλημα Καριόκα (1986).

Με την Εθνική Βραζιλίας, την οποία εκπροσώπησε 60 φορές, καθιερώθηκε ως θρύλος. Αγωνίστηκε στα Μουντιάλ του 1982 και του 1986, με την πρώτη από αυτές τις ομάδες να θεωρείται μία από τις ομορφότερες στην ιστορία του ποδοσφαίρου — παρότι δεν στέφθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια.

Το 1982 σκόραρε ένα εξαιρετικό γκολ απέναντι στην Ιταλία του Πάολο Ρόσι, σε έναν από τους σπουδαιότερους αγώνες όλων των εποχών, αλλά η Βραζιλία ηττήθηκε 3–2.

Το 1986 αποκλείστηκε από τη Γαλλία στα πέναλτι, με τον ίδιο να αστοχεί. Ο αδελφός του, Ραΐ, γνώρισε αργότερα την χαρά της κατάκτησης του Μουντιάλ το 1994.

Το προφίλ ενός πραγματικού ηγέτη

Ο Σόκρατες υπήρξε ξεχωριστός ποδοσφαιριστής: ψηλός (1,92 μ.), τεχνικός, ευφυής, με μοναδικό στυλ παιχνιδιού και επιβλητική παρουσία.

Η χαρακτηριστική μαύρη κορδέλα στα μαλλιά συμβόλιζε τον επαναστατικό του χαρακτήρα. Μετά το τέλος της καριέρας του, επέστρεψε στην ιατρική, ειδικεύτηκε στην ορθοπαιδική και συνέχισε να συμμετέχει ενεργά στον δημόσιο διάλογο για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.

Το τέλος

Ο Σόκρατες έφυγε από τη ζωή τις πρώτες ώρες της 4ης Δεκεμβρίου 2011, σε ηλικία 57 ετών, από σοβαρή λοίμωξη του γαστρεντερικού συστήματος που εξελίχθηκε σε σηψαιμικό σοκ.

Η κατάσταση της υγείας του είχε επιβαρυνθεί από χρόνια κατανάλωση αλκοόλ και καπνού, κάτι που κατά καιρούς τον έστελνε στο νοσοκομείο.